Znaczenie Środków Ochrony Indywidualnej w zapewnianiu bezpieczeństwa pracy

Priorytetem każdego pracodawcy powinna być taka organizacja stanowiska pracy, aby umożliwić jej bezpieczne wykonywanie przez zatrudnionego przez firmę pracownika. Dlatego tak istotne jest również zapoznanie pracownika z zasadami bezpiecznego jej wykonywania oraz nieodpłatne udostępnienie środków ochrony indywidualnej.

Rola i znaczenie oceny ryzyka zawodowego w kontekście SOI

Aby dobrze dobrać środki ochrony indywidualnej, należy przede wszystkim poznać i zrozumieć zagrożenia występujące na danym stanowisku pracy, czyli dokonać oceny ryzyka zawodowego (którą każdorazowo należy uaktualnić, jeżeli pojawią się np. nowe maszyny czy inny sprzęt niezbędny do wykonywania pracy). W tym celu należy dokonać analizy następujących danych:

1. sprawdzić lokalizację stanowiska pracy oraz przeprowadzić kontrolę wykonywanych na nim operacji technologicznych,
2. zaznajomić się w tematach stosowanych środków pracy, materiałów i procesów technologicznych
3. wykorzystać informacje na temat wykonywanych czynności, ich sposobu i czasu wykonania,
4. określić możliwość wystąpienia zidentyfikowanych zagrożeń oraz ich źródeł,
5. sprawdzić zgodność czynności i sprzętu z wymaganymi przepisami prawnymi,
6. sprawdzić częstotliwość wypadków i zdarzeń potencjalnie wypadkowych korzystając z danych statystycznych gromadzonych przez GUS.

Co kwalifikuje się do SOI?

Według Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. środki ochrony indywidualnej są to środki (wraz z elementami ich wyposażenia oraz systemami ich przyłączy) zaprojektowane i wyprodukowane do noszenia lub trzymania przez osobę w celu ochrony przed jednym, lub większą liczbą zagrożeń dla zdrowia, lub bezpieczeństwa tej osoby.

Ze względu na przeznaczenie środki ochrony indywidualnej dzielimy na poszczególne grupy:

1. odzież ochronna, m.in. ochraniacze brzucha, klatki piersiowej, barku;
2. środki ochrony kończyn dolnych, m.in. ochraniacze stóp, obuwie ochronne, ochraniacze kolan;
3. środki ochrony kończyn górnych, m.in. ochraniacze łokci, dłoni;
4. środki ochrony głowy, m.in. hełmy;
5. środki ochrony twarzy i oczu, m.in. okulary ochronne;
6. środki ochrony słuchu, m.in. nauszniki, wkładki przeciwhałasowe;
7. środki ochrony układu oddechowego, m.in. maski przeciwpyłowe;
8. środki izolujące cały organizm, m.in. kombinezony gazoszczelne;
9. środki chroniące przed upadkiem z wysokości, m.in. kask, szelki, liny.

Warto wspomnieć, że w myśl rozporządzenia do środków ochrony indywidualnej nie należą

• mundur, który nie jest specjalnie przeznaczony do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika;
• ochrona indywidualna używana przez wojsko, policję i inne służby utrzymania porządku publicznego;
• wyposażenie stosowane przez służby ratownicze;
• wyposażenie sportowe;
• ochrona indywidualna stosowana na podstawie przepisów Prawa o ruchu drogowym;
• środki służące do samoobrony lub do odstraszania – np. paralizator czy gaz pieprzowy;
• przenośne urządzenia do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i naruszania porządku publicznego

Kategorie Środków Ochrony Indywidualnej

Oprócz podziału SOI na grupy rozporządzenie przewiduje klasyfikację środków na kategorie w zależności od stopnia ochrony danego elementu.

Kategoria I

Obejmuje wyłącznie następujące zagrożenia minimalne:

• powierzchowne urazy mechaniczne;
• kontakt ze środkami czyszczącymi o słabszym działaniu lub dłuższy kontakt z kontakt z gorącymi powierzchniami o temperaturze nieprzekraczającej 50°C;
• uszkodzenie wzroku w wyniku narażenia na działanie światła słonecznego (innego niż podczas obserwacji słońca);
• czynniki atmosferyczne, które nie mają charakteru ekstremalnego.

Kategoria II 

Obejmuje zagrożenia inne niż wymienione w kategoriach I i III;

Kategoria III 

Obejmuje wyłącznie zagrożenia, które mogą mieć bardzo poważne konsekwencje, takie jak śmierć lub nieodwracalne szkody na zdrowiu, związane z:

• niebezpiecznymi dla zdrowia substancjami i mieszaninami;
• atmosferą o niedostatecznej zawartości tlenu;
• szkodliwymi czynnikami biologicznymi;
• promieniowaniem jonizującym;
• środowiskiem o wysokiej temperaturze, którego skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze wynoszącej co najmniej 100°C;
• środowiskiem o niskiej temperaturze, którego skutki są porównywalne do działania powietrza o temperaturze wynoszącej –50°C lub niższej;
• upadkiem z wysokości;
• porażeniem prądem elektrycznym i pracami pod napięciem;
• utonięciem;
• przecięciami przez przenośną pilarkę łańcuchową;
• strumieniem pod wysokim ciśnieniem;
• postrzałem lub pchnięciem nożem;
• szkodliwym hałasem.

Podsumowanie

Stosowanie środków ochrony indywidualnej jest nie tylko konieczne ze względu na przepisy prawa, ale przede wszystkim przez wzgląd na bezpieczeństwo pracowników. Niezbędne jest, aby taki sprzęt był wybierany przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach i kompetencjach z bardzo dobrą znajomością rynku tego typu sprzętu. Nie da się ukryć, że w wielu przypadkach SOI mogą powodować dyskomfort i pewnego rodzaju niedogodność w pracy natomiast to nie zwalnia z obowiązku ich wykorzystania. Indywidualny dobór tego typu sprzętu może zdecydowanie zmniejszyć ów dyskomfort tak, aby praca była wykonywana w sposób wydajny, a przede wszystkim – bezpieczny.